Στο πλαίσιο του εορτασμού της Ευρωπαϊκής Ημέρας των Θυμάτων Εγκλήματος Μίσους, στις 22 Ιουλίου, η μακεδονική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ελσίνκι δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή της για τα εγκλήματα μίσους. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από 1 Ιανουαρίου έως 31 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή του Ελσίνκι κατέγραψε 159 περιστατικά και εγκλήματα μίσους που δημοσιεύθηκαν στα μέσα ενημέρωσης ή σε δελτία της αστυνομίας. Από τον συνολικό αριθμό, μόνο 33 περιστατικά (20%) επιβεβαιώθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών ως εγκλήματα μίσους. Εκτός από τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, ο οργανισμός χρησιμοποίησε κι άλλες πηγές πληροφοριών, όπως εθνοτικές διαφορές μεταξύ του θύματος και του δράστη, τοποθεσία, δηλώσεις μαρτύρων, απουσία άλλων κινήτρων. Τα συμπεράσματα της έρευνας (που παρουσιάζονται σε γραφήματα) δείχνουν ότι από το σύνολο των 159 πράξεων μίσους κατά τη διάρκεια του 2019, στα 135 το κίνητρο ήταν εθνοτικό. Την αυξομείωση των βίαιων τάσεων με εθνοτικά κίνητρα μεταξύ των νέων, όπως σημειώνεται στην τελευταία έκθεση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ελσίνκι, οι εμπειρογνώμονες τη συνδέουν με τις πολιτικές τάσεις και τις εξελίξεις της περιόδου. Επισημαίνει ο καθηγητής Ατσέσκι: «Αυτό που συμβαίνει σε ένα ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο σίγουρα αντανακλάται καλύτερα στη συμπεριφορά των νέων. Καθώς οι εθνικιστικοί τόνοι αυξάνονται μεταξύ των κομμάτων εξουσίας, εκδηλώνονται και στη συμπεριφορά των νέων, η οποία, δυστυχώς, σε κάποιο βαθμό, μετατρέπεται σε βία. Είναι αξιοσημείωτο σε αυτήν την έρευνα αλλά και σε άλλες έρευνες ότι υπάρχει σημαντική μείωση των διεθνοτικών περιστατικών μεταξύ των νέων το 2015, με μικρή αύξηση και στασιμότητα μέχρι το 2017. Αυτή είναι η περίοδος κατά την οποία η τότε αντιπολίτευση κατά την περίοδο της Πολύχρωμης Επανάστασης άρχισε να προωθεί το πρόγραμμα «Μία Κοινωνία για Όλους» και περιόριζε το εθνικιστικό αφήγημα στη δημόσια πολιτική σκηνή. Δυστυχώς, υπάρχει μεγάλη εθνοτική διάσταση στο εκπαιδευτικό σύστημα στη Μακεδονία, ειδικά μεταξύ των μαθητών. Υπάρχει ένας έντονος διαχωρισμός, περιοσμένος εθνοτικός κύκλος, χωρίς ενδιαφέρον για ευρύτερη πολυπολιτισμική κοινωνική αλληλεπίδραση. Υπό αυτό το εθνοτικό πολιτικό αφήγημα, ένας τέτοιος διαχωρισμός στο στοιχειώδες ψυχολογικό επίπεδο προβάλλεται ως μίσος για τον άλλο. Και το Κράτος, δυστυχώς, δεν έχει ένα σοβαρό σχέδιο για την επίλυση αυτού του προβλήματος. Όταν ξεκινούν οι εκλογές και οι προεκλογικές εκστρατείες, όλα τα πολυεθνικά και πολυπολιτισμικά σχέδια πέφτουν στο κενό»
